KƏNDİN TARİXİNDƏN

Faxralı ulu babalarımızın məskən saldığı, öz gözəl ənənələrinin xatirələrini yaşadan bir kənddir. Müdrik qocalar, el ağsaqqalları və ağbirçəkləri kəndin adını "Fağır Alı", bəzən də "Fəxr Əli" (Həzrət Əlinin Fəxri, islamın təbliğatçısı) kimi mənalandırmış, Qazaxın sonralardan Dağ Kəsəmən kəndinə birləşmiş Faxralı kəndi, bəzən də Goranboy rayonunun Faxralı kəndi olə eyni kökdən olduğunu nəql etmişlər. 
Müşahidələrin nəticəsi budur ki, ulu babalarımız ilk dəfə Molla Əhmədli təpəsi deyilən yerdə yurd salmış, sonra indiki İmir Həsən kəndinin ərazisində məskunlaşmış, nəhayət axırıncı dəfə isə suyu, otları bol olan ucsuz-bucaqsız geniş bir ərazidə meşəlik sahələri indi Ermənistan adlanan qədim türk torpaqları ilə sərhədlənən iki dağ arasında, mənzərəli bir yerdə Faxralı adlı vətən tutmuş, həmişəlik yurd-yuva qurmuşlar. bu tarixi faktı hər üç qədim yaşayış yerinin ərazisində olan qəbilər də tasdiqləyir.
Söz düşəndə 30-35-ci illərin dünyagörmüş qocaları deyərdilər: "Faxralı yeddi kəndin sonudur". Məlumdur ki, Faxralı 30-dan çox tayfanı özündə birləşdirib. Hətta bu tayfaların bir qisminin İranda, Türkiyədə, Azərbaycanda, Türkmənistanda və türklər yaşayan digər ərazilərdə eyni adlı tayfalar, kəndlilərlə soydaşlıqları barədərəvayətlər, fikirlər söyləmək olar.
Yaylaqlarda xatirə kimi qalan mal-qoyun arxacları, xalxallar,yüksək zirvələrdə düzəldilmiş daş qaravullar (nişangahlar) əsrlərin yadigarıdır.
>>> "Faxralı tək ağır elim var mənim" adlı kitabdan istifadə olunub. 
 

  ŞERLƏR

Bu torpaqdı sazın-sozun mahalı
Hər cəməni, hər talası bir xalı
Dağları var yapıncılı, calmalı
Kitabtutmaz min dastanım Faxralı

Səməndər Məmmədov

“Yurd yeri” çal!

Səməd qağa! Sinəmizi dağladın,
“Yurd yeri”ni yada salıb çağladın.
O yerlərə təzdən bizi bağladın.
Pozma halın, düşmən görsün sərt yeri,
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Heç demirsən, gözü yolda qalan var,
Səməd deyib səni yada salan var,
Bulud kimi boşalan var, dolan var,
Bir də gəzək Xəmmədini, Səngəri
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Mərd babalar qoyub təməl daşını,
Gəc baxanlar bada verib başını,
Şimşək çaxar, göylər tökər yaşını,
Tamaşadı aşıb-daşan selləri.
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Gözəl dağı, Yastananı aşdınmı?
Təhməz bulaq – kef üstündə coşdunmu?
Ballı dərə, Palıddını keçdinmi?
Şennik gəzib, sən də gəl gəz bu yeri.
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Şamil bulaq, Tənəklini – yurdumu,
Qızıl qaya şahin kimi durdumu?
Hər çalanda artırırsan dərdimi,
Çıx dağlara seyr eyləyək Ləlvəri.
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Qoşabulaq, Bejənazan binəsi,
Kimi görsən sözlə dolu sinəsi,
Şair Nəbi – ləli-gövhər dənəsi,
Tərənnüm et dürr tökülən dilləri.
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

Gül İsmayıl vurğun oldu sazına,
Tərif dedi, mail oldu sözünə,
Oruc deyər, mən də düşdüm izinə,
Faxralıda bir də salaq lövhəri.
Səməd qağa, “Yurd yeri” çal! ”Yurd yeri”!

12.05.1995