ÖLMƏZ İNSAN
Hər dəfə Borçalı və borçalılar haqqında nəsə yazmaq istəyəndə mütləq bu qədim türk yurdunun böyük alim oğlu, ictimai xadim, Millət vəkili, filologiya elmləri doktoru, professor, mərhum Şamil Qurbanovun dediklərini xatırlayıram: “Borçalı Azərbaycanın ən müqəddəs və ən sağlam yerlərindən biridir”. Bu müqəddəs torpaq tarixin bütün dönəmlərində həyatın sərt sınaqlarından üzüağ çıxmış, igid, ərən oğulları ilə fəxr etmişdir.
Borçalıda ağır el kimi tanınan Faxralı kəndi də həmişə sözü ilə əməli bir olan, xeyirxahlığı, müdrik məsləhətləri ilə seçilən ağsaqqallarla tanınmışdır. Onlardan bir çoxu bu gün həyatda olmasalar da, daim minnətdarlıqla xatırlanır, barələrində xoş sözlər söylənilir.
Qədirbilən faxralıların yaddaşında ölməz xatirələri və xeyirxah əməlləri ilə yaşayan belə Kişilərdən biri də İsrafil Məmmədov idi. Faxralıya həsr etdiyim bir şeirimdə yazmışam:
Məməşoğlu İsrafilin ər idi,
Əli Bayramoğlu eldə bir idi.
Məhəmmədin ocaq idi, pir idi,
Ləl naxışlı xanimanım, Faxralı.
… İsrafil Məhəmməd oğlu Məmmədov 1905-ci ildə anadan olmuşdur. Kənddə dünyəvi məktəb olmadığından ruhani təhsili almış, sonralar isə savadsızlığı ləğvetmə kursunda oxumuşdur. Hələ uşaqlıqdan zirəkliyi ilə seçilən İsrafil atasını erkən itirdiyindən əmək fəaliyyətinə yaşıdlarından tez başlamış, kənddə kolxoz quruculuğunda fəal iştirak etmişdir. O vaxtlar Faxralı kəndində iki kolxoz yaradılmışdı.
İsrafil Məmmədov 1933–1936-cı illərdə Budyonnı adına kolxozda briqadir kimi fəaliyyət göstərmiş, təşkilatçılıq, adamlarla işləmə qabiliyyəti və təsərrüfat işini dərindən bilməsini nəzərə alan həmyerliləri ona daha böyük etimad göstərərək kolxoz sədrinin müavini seşmişlər və o, 1936–1941-cı illərdə bu vəzifədə şərəflə çalışmışdır.
İkinci dünya müharibəsinin ağrı-acısı, vurduğu yaralar Borçalıdan da yan keçməmiş, əli silah tutan minlərlə igid oğullar müharibəyə yollanmışlar. 1941-ci ildə sovet–alman müharibəsi başlayanda cəbhəyə ilk gedənlər arasında İsrafil Məmmədov da var idi. O, cəbhədə mərdliklə vuruşmuş, 1943-cü ildə yaralandıqdan sonra tərxis olunaraq doğma yurda qayıtmışdır.
HAŞİYƏ: Cəbhəyə getməmişdən əvvəl bacarıqlı bir təsərrüfatçı kimi rayonda İsrafil Məmmədovu yaxşı tanıyır, hörmətini saxlayırdılar. El arasında və rayon rəhbərliyi yanında sözü keçənlərdən, sayılıb-seçilənlərdən idi. Elə bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanlılardan ilk dəfə olaraq gəncəli İsrafil Məmmədova Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı veriləndə Bolnisi rayonunun rəhbərliyi, fəalları onun məhz həmyerliləri, Faxralıdan olan İsrafil Məmmədov olduğunu zənn edərək o vaxtlar kolxoz sədri işləyən əmisi oğlu Əli Xəlilovu təbrik etmiş, dəfələrlə ziyafətlər vermişlər.
Bütün ömrünü torpağa bağlayan İsrafil Məmmədov 1943-cü ildə cəbhədən qayıtdıqdan sonra da əmək fəaliyyətini doğma təsərrüfatda davam etdirmişdir. Onun işgüzarlığı, işə can yandırması rayon rəhbərliyinin diqqətindən yayına bilməzdi. 1944-cü ildə o, Saraclı kəndindəki kolxoza sədr vəzifəsinə irəli çəkildi. Bu, o vaxt idi ki, hələ müharibə qurtarmamışdı, əli silah tutan başıpapaqlılar cəbhədə idi. Əhalini aclıqdan qorumaq və eyni zamanda cəbhəyə də kömək etmək üçün gecə-gündüz çalışmaq, bütün işçi qüvvəsini səfərbər etmək lazım idi. Belə çətin məqamda bir rəhbər işçi kimi onun şəxsi keyfiyyətləri böyük rol oynayırdı.
O, 1949-cu ildə Faxralıdakı Budyonnı adına kolxoza sədr seçildi. Beş il bu vəzifədə çalışdıqdan sonra, 1954-cü ildə isə rayonun Qoçulu, İmirhəsən və Əsmələr kəndlərini birləşdirən kolxoza sədr vəzifəsinə irəli çəkildi, 1958–1964-cü illərdə isə Faxralıdakı “Qələbə” kolxozunda idarə heyəti sədrinin müavini və digər vəzifələrdə çalışdı.
Harada çalışmasından asılı olmayaraq daim işgüzarlığı və prinsipiallığı ilə seçilən İsrafil Məmmədov tabeliyində olanlara qarşı tələbkarlığı ilə yanaşı, həssaslığı, qayğıkeşliyi, səmimiliyi ilə də seçilmiş, xeyirxahlığı ilə yaddaşlara hopmuşdur.
Bir ağsaqqal kimi həmişə elin xeyir-şərində öndə olmuş, əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına, kəndin abadlığına böyük diqqət yetirmiş, təkcə Faxralıda, Bolnisi rayonunda deyil, bütövlükdə Borçalıda sözü keçən, məclislərdə başda yer göstərilən ağsaqqal olmuşdur. Onun çoxlarına örnək ola biləcək natiqlik qabiliyyəti bu gün də dillərdə danışılır. Başına buxara papaq qoyar, həmişə səliqəli geyinər, şux yeriyərdi. Şair Z.Yaqub demişkən, onun səliqə-səhmanı sanki haqdan gəlmişdi.
El-oba hörməti, ümumxalq məhəbbəti hər kişiyə nəsib olmur. Tək-tək adamlar hələ sağlığında ikən insanların könlündə özünə yuva qurur, ölməzlik statusu qazanır. İsrafil Məmmədov belə nadir kişilərdən olub. Elə bunun nəticəsidir ki, 1969-cu ildə dünyasını dəyişsə də ölümündən keçən onilliklər onu unutdura bilməmişdir. Çünki cəbhədəki igidliklərinə və əmək fəaliyyəti dövründəki halal zəhmətlə əldə olunan uğurlarına görə bir sıra orden və medallarla təltif olunan İsrafil Məmmədovun ən böyük mükafatı məhz ümumxalq sevgisi olmuşdur.
İsrafil Məmmədovu yaşadan xeyirxah əməlləri ilə yanaşı bir də cəmiyyətdə layiqli yerlərini tutaraq onun adına hər yerdə şərəf gətirən övladları – 4 oğlu, 2 qızı olmuşdur. Burada onun mərhum oğlu Məmməd Məmmədovu xatırlamaq yerinə düşər. Azərbaycan mətbuatının inkişafında özünəməxsus xidmətləri olan Məmməd müəllim uzun müddət “Sovet kəndi” qəzetində şöbə müdiri olmuş, “Qızıl qələm” mükafatına, “Azərbaycanın əməkdar mədəniyyət işçisi” və “Azərbaycanın əməkdar jurnalisti” fəxri adlarına layiq görülmüş, tarix elmləri namizədi kimi Texniki Universitetdə dərs vəsaitləri yazmış, proqramlar hazırlamışdır.
…İllər ötəcək, nəsillər dəyişəcək. Amma nə qədər ki, Faxralı kəndi və qədirbilən faxralılar var İsrafil Məmmədov da yaşayacaqdır.
Mənbə : Səməndər Məmmədov – “Ağır elsən, Borçalıda adın var…”, Bakı – “Nurlan” – 2009, I kitab.
