Yaylaq zamanı gənclərin və uşaqlarn özünə məxsus əyləncələri vardı. Gənclər boş vaxtlarında ən çox çilik-ağacı, dirədöymə, atdandırma oynayardılar. Məhəllə-məhəllə güləş yarışları keçirilərdi. Buğa döyüşdürmək, it boğuşdurmaq gündəlik məsğuliyyət idi. Yaylaqda bulud karvanları dağların zirvəsindən sürünər, duman, çən tez-tez günəşin üzarinə pərdə çəkərdi. Təbiətin belə anlarında körpələr dil açardı. Gün çıx, gün çıx, Kəhər atını min
ƏtraflıNAHAQDAN TÖKÜLƏN QANLAR, ZlNDANLAR, SÜRGÜNLƏR ÜZƏRİNDƏ QURULAN ” YENI DÜNYA ” Qanlı Oktyabr inqilabının varisi olan Gürcüstan 1922-ci ildə yeni həyata qədəm qoydu. Gizli bolşevik təşkilatlarının bu və ya digər tapşırıqlarını yerinə yetirən ilk fırqəçilər fəaliyyətə başladılar. Ancaq kəndlərdə fırqəyə cəlb olunan bu adamların əksəriyyəti savadsız, varlı adamların nökərləri və kimsəsiz yetimlərdən ibarət idi. Onlar
ƏtraflıHörmətli izləyicilər! Mən, Hüseynqulu Məmədlinin “Görüm Faxralının biri olsun beş…” əsərinin çapa hazırlanmasında cüzi də olsa yardımçı olmuşam. Həmin vaxtlarda Hüseynqulu müəllim, öz əsrinin sonunda kitabın ərsəyə gəlməsinədə yardımçı olanlara, o cümlədən mənə də təşəkkür etmişdi. Etiraf edirəm ki, həmin vaxtlar bu əsəri dərindən oxumamışdım. Lakin saytın hazırlanması zamanı məlumat mənbəyi kimi bu kitaba müraciət
ƏtraflıYaylaqlarda məhəllələrə arançıların gəlməsi bir bayrama dönərdi. Arançılar yaylağa bəzən atla, bəzən də araba ilə gələrdilər. Aranda qalan və ailəsi üçün qış tədarükü görən hər bir ailə başçısı çalışırdı ki, heç olmazsa iki, üç dəfə yaylağa, ailəsinə sovqat aparsın. İmkanı olmayanlar da yaylağa gedən qohum-əqrabadan uşaqlarına “torba” göndərərdilər. Belə hallarda ailənin aldığı 5-10 kiloqramlıq “torba”nın
ƏtraflıQara Əhməd Əhmədalılar nəslindəndir. İgid cəsarətli, adam olub. Çətin situasiyalarda vəziyyətdən çıxmağı bacarıb. Hadisə 1922-ci ildə baş verib. Faxralılar Qaraxaç (Qaraqoç) yaylağından arana köçə hazırlaşırmışlar. Həmin vaxt Aralığın burnuna yaxın ərazidən keçən 2 nəfər erməniyə qoyun itləri hücum edir və itlər onlara xəsarət yetirirlər. Faxralılar itləri kənarlaşdırır, ermənilərə yardım edir və baş vermiş hadisəyə görə onlardan üzr
ƏtraflıAran köçü yaxınlaşanda qoyun sürüləri “O üz” deyilən arxaclardan aşağılara endirilər, qoyun-quzu qırxınları məhəllələrdə toy-bayram şənliyini xatırladardı. Sürülər dəyələrin yaxınında daş xalxallara yığılar, sağmal qoyun ayrı, toğlu, quzu, qoç ayrı qırxılardı. Gənc çobanlar bir-biri ilə cəhli-bəhsə girər, kimin çox qoyun-quzu qırxması hünər hesab edilərdi. Bəzən də sürü sahibi tərəfindən mükafatlandırılardı. Bu mərasimdə üşaqların da öz
ƏtraflıQədim zamanlarda müdrik əcdadlarımız ilin fəsillərinin iqtisadi-sosial dəyərlərini o qədər dəqiq müəyyənləşdirmişlər ki, əsirlər keçsə də indi də mahiyətini saxlayır. Bu misraların məntiqi mənasina diqqət edin: Üçü bizə yağıdı, Üçü cənnət bağıdı, Üçü yığar gətirər, Üçü vurar dağıdar… Bu fəsillərin hərəsini öz gözəlliyi var, insan ömrünün mənalı-mənasız anlarına bənzəyir. Hərə bir fəsilin vurğunudur. Uca dağların
ƏtraflıTarixi sənədlər göstərir ki, həqiqətən də Nadir şah Gürcüstanı istila edərkən Borçalıdan hücuma keçmişdi. O da tarixi faktır ki, 1752-ci ilin iyunun 10-da Hacı Çələbinin oğlu Ağakişi bir müddət ordusu ilə birlikdə Borçalıda dincəlmişdi. Yaylaqda, qışlaqda demək olar ki, belə söhbətlər hər gecə gedərdi. Onu da nəql edərdilər ki, guya Nadir şahın Gürcüstana ilk hücumu
ƏtraflıŞair Şaban haqqında Şair Şaban: “Payız çiçəyi” (şeirlər, deyişmələr) kitabı Şair Şabanın Bolnisi rayonunda çayxanası vardı. Ötən günlərin birində həmin çayxanada “Gürcüstan” qəzetinin, rayon maarif işçilərinin və şeirsevərlərin təşəbbüsü ilə şeir məclisi təşkil olunur. Məclisi aparmağı ustad Hüseyn Saraclıya həvalə edirlər. Hüseyn Saraclı biləndə ki, Qara Qəriblə deyişəcək, etiraz edərək deyir: “Mən xırmana yığılmış dərzi
ƏtraflıFatma Aslan barədə məlumata baxış Fatma Aslanın kitabları Faxralı Quru kəsəyim, daşına qurban. Qayadan süzülən yaşına qurban. Borçalı üzükdür – dedi sənətkar, Faxralı adına, qaşına qurban. Nəbi babam, “ağır elim var“ dedi, Türki yeyən imran dilin var dedi. Sinəsində sonaları çırpınan, “Keçi qiran , Divsiz” gölün var dedi. Ağır elin eli keçməz, amandı, Candan
ƏtraflıHəzi Həsənli barədə məlumata baxış Faxralım Əgər sən olmasan məndə olmazdım, A layla beşiyim – nənni Faxralım. Mən səni heç zaman belə bilməzdim, Dumanlı Faxralım, çənli Faxralım. Mənə balam deyən anamsan vətən, Mənə lalam deyən sonamsan vətən. Obamsan, yuvamsan, binamsan vətən, A mənsiz Faxralım, mənim Faxralım. Gözəldağın gözəlliyin naxışıdır, Qızıl qayan qartallann baxışıdır. Toz-torpağın, palçığın da
ƏtraflıOruc Nikbin (Əlizadə) barədə məlumata və yazdığı kitablar haqqında buradan tanış ola bilərsiniz. TEYMURAZ Tanındın layiqli bir loğman kimi, Fəqət öz canına illacın hanı?, Əzrayıl yolunu vaxtsız kəsdimi? Qərq etdi torpağa gözəl insanı. Şəfalı gözlərin bir baxış ilə, Dinməz körpələrin dərdin bilərdi. Yoxlardm cismini əllərin ilə, Körpə gözün açıb üzə gülərdi. Neçə kədər basmış analar
ƏtraflıHüseyn Faxralı barədə məlumat Faxralı sevgili şeirlərdən nümunələr Fəxr elə ki… Yaddaşlarda tarix yatır, arxivlərdə keçmişin, Qədim, köhnə başdaşları, məzar yeri, köçmüşün, Zalım, zülümün əlindən baş götürüb, qaçmışın, Yurd-yuvadan perikmişin, diyar-diyar uçmuşun, Bu olmuşlar həqiqətdi, danılmazdı, Faxralım. Mərd igidlər, ərənlərin ortalıqda at oynadan, Şir ürəkli oğulların məskənisən, oylağısan. Zaman-zaman olmuş, olur, olacaqdı çuğulların, Yaxşının da,
ƏtraflıNazxanım Rüstəm qızı Hümbətova ilə görüş Faxralı kəndinin tarixi, nəsilləri barədə məlumat toplamaq üçün 23.12.2014-cü il tarixdə Lökbatana, Nazxanım nənənin yaşadığı ünvana yollandım. Nazxanım nənə kiçik oğlu Mahirlə birlikdə yaşayırdı. Mən onun digər oğlu Əli Məmmədovla görüşüb Nazxanım nənənin görüşünə gəldim. O, mənim kim və hansı nəsildən olduğumu öyrəndikdən sonra boynumdan qucaqladı və üzümdən öpdü. Gəlişimin
Ətraflıİlyas Namazov barədə məlumat Faxralıdı Harda olsam fəxr etmişəm, iftixarım Faxralıdı, Alnıaçıq, başıuca – öz vüqarım Faxralıdı. Eli atıb tutan bay olarmı bu dünyada, Qəza gəlsə, dara düşsəm xilaskarım Faxralıdı. Babam mənə miras verib bu laləzar torpaqları, Qarş-qarış qismətimdi – dövlət-varım Faxralıdı. Bahar gəlib, ətirlənib seyrəngahım bulaq üstə, Kef məclisi qurulanda yoldaş, yarım Faxralıdı. İlyasam,
ƏtraflıRəşid Faxralı barədə məlumat Bir qılıncdı bu Borçalı deyilən, Bu qılıncın tiyəsidi Faxralı! Söz meydanı bu obaya ad olub, Keçmişini öyəsidi Faxralı. İndilikdə – havam, suyum ölərsəm Sümüyümün yiyəsidi Faxralı!.. Bu kənd – Faxralı Uca dağdır, göy yaylaqdı, Sıx meşədir, gur bulaqdı. Odu sönməz bir ocaqdı, Sehr dolu gözdür bu kənd. Sığınıb söz çırağına,
ƏtraflıŞair Nəbi barədə məlumat DÜNYA Doğrudan-yalandan dərs verdin bizə, Çıxmadı işlərin bir yana, dünya. Nə mənzilin bəllidi, nə də məkanın, Cadalar düşübdü hər yana, dünya. Xudam zinət verib dağınnan, daşa, Nə sultan tanıdın, nə xan, nə paşa. Çoxları cəhd etdi, çıxmadı başa, Gəlibdi əlindən amana, dünya. Ruzidə bəllidi fəsildə yaylar, Ötür ömrümüzdən həftələr, aylar. Keçir
Ətraflı“Haça qaya”, “Sulu gəzdək”, “Çal dağı”, Faxralının torpağıdı bu yerlər. “Xurdaçalar”, “Yeddi qardaş yatağı”, Faxralının torpağıdı bu yerlər. “Gilli burun”, “Dələverin dərəsi”, “Üç təpədi kəndimizin bərəsi. Göylərində buludların nərəsi, Faxralının torpağıdı bu yerlər. “Yataq dağı”, “Böyük burun”, “Altı daş”, “Keçli dərə”, ‘Taxtalar”nan ayaq-baş. “Püşdü”dən en “Kor bulaq”da süfrə aç, Faxralının torpağıdı bu yerlər. Bir tarixdi
ƏtraflıQumara İsmayıl Dombaxlı nəslindən olub. Çoxları kimi o da halal zəhməti ilə dolanıb, güzəranını rəncbərliklə, odun satmaqla yoluna qoyub. O, çox məharətlə oynayan adam olub, yaxşı da güləşərmiş. Qara zurnanın səsini eşidəndə ürəyi atdanarmış, sümükləri titrəşərmiş. Harada olur-olsun özünü toyxanaya yetirərmiş. Ən çox xoşladığı, oynadığı “Dəyirmanı” havası imiş. Onu Qumara İsmayıl oynayırmışsa, deməli bu şıdırğı
ƏtraflıFaxralı kəndində istifadə edilən dialekt sözlər: Abeşik Meşəbəyi Açalaq-umalaq Tələsik Ağuşqa (Aquşka) Pəncərə Ağzımurdar Canavar Ağzıpartoy Etikadan kənar pis söz danışan adam Alaçalpoy Boz-bulanıq Al diliylə Dilə tutub söz demək Andır Ölən adamdan qalan,heç nəyə yaramayan geyim Anşırmaq Seçmək Asılanmaq Öz-özünə gileylənmək Aşqal Çox arıq Ayar Zarafatcıl Basarat Fərasət Basma Bir yaba tutumu Batdax Palçıq
ƏtraflıSüpürgəni Mamara ver Qırxıncı illərdə Söynalı xan (Hüseynəli xan, Poladdıdandı, əsrin əvvəllərində Bakıya gedib, inqilabi hərəkata qoşulub, M.S. Ordubadinin “Dumanlı Təbriz” romanında adı gedən Hüsüynəli xan onun prototipidir) kolxozun inzibatı binasında xidmətçi işləyirdi. Onun işi kolxoz sədrinin xoşuna gəlmir. Kişi xaylağı o boyda idarədə nə səliqə-sahman yarada bilirdi ki. Günlərin birində kolxoz idarə heyətinin iclası
Ətraflıİsmayıl Güllər : “Faxralının torpağıdır bu yerlər” (210 bənd) Faxralı şairlərinin şeirlərindən nümunələr Şair Nəbi Güllər Pərisi İsmayıl Güllər Qara Qərib Əli Faxralı Əli Səngərli Şair Şaban Hüseynqulu Məmmədli Məmmədəli Zəngin Məmmədəli Əlləzov Ələddin Dəmirçi Hamlet Kazımoğlu Oruc Nikbin (Əlizadə) Səməndər Məmmədov Rəşid Faxralı İlyas Namazov Həzi Həsənli Fatma Aslan Səyyarə Əlizadə Məhsəti Şeyda Mirvair
Ətraflıİlk öncə “Faxralı toylarında xəngəl verilir” fikrinə aydınlıq gətirək: Bu barədə Azərbaycan Televiziyasının “Xəzər” kanalının “Səyyah” verilişində də qeyd olunmuşdur. Kadrda aparıcı Faxralı toy və nişanlarında xəngəl verilməsi barədə söhbət açır. Həqiqətə uyğun olmayan bu xəbər bir çox faxralıların haqlı iradına səbəb olmuşdur. Aşağıdakı videonun 40-cı dəqiqəsində bu hadisə göstərilmişdir. Faxralıda dəfələrlə qonaq
ƏtraflıSəməndər Məmmədov barədə məlumat Səməndər Məmmədov: “Səngərim…” şeiri KİTAB TUTMAZ MİN DASTANIM, FAXRALI Vurğun könlüm pərvanədir başında, Canımdan da əziz canım, Faxralı. Həyatım, varlığım, zövqüm, kamalım, Səcdəgahım, din-imanım, Faxralı. Qızılqaya, Böyükgüney, Qaradağ, Səngərimdə əriməyən qara bax. Dağlarında “Cəngi” çalır hər bulaq, Ömrümdə mənalı anım, Faxralı. Eşqinlə çırpınır könlümün səsi, Oylağım, yuvamsan, Möylə dərəsi. Səndədir, ceyranın,
ƏtraflıMəhsəti Şeyda barədə məlumat ÜRƏK SƏHV EDƏNDƏ Mənə ümid verən qara gözlərin, İndi nağıl olub, nağıla dönüb. Oğrun baxışların, şirin vədlərin, Bir ovuc zəhərli noğula dönüb. Ürək səhv edəndə nə olar, gülüm, Çalış ki, bir daha yanılmayasan. Sevənlər qəlbini ovlayıb, atıb, Sonra dəllal kimi tanınmayasan. HARDA QALDIN? İlk sevgimi anan da mən, Səni yada salan
ƏtraflıMirvair Məmmədova barədə məlumat LALƏLƏR Təzə-təzə göz açan, Çəmənə ətir saçan, Dodağı qan lalələr; Yanar ulduzlar kimi, O qızıl piyalələr. Yel əssə, yellənərlər, Axarlar, sellənərlər. Ö çiçək dilləriylə Astaca dillənərlər. Külək çölü ətəklər, Çəməndə güllər qalar. Bir lalə yanağından Neçə arı bal alar. NƏNƏMİ Boz-bulanıq gölə dönüb gözlərim, Axtarıram burmabirçək nənəmi. Oxşarında bir ağbirçək qalmayıb,
ƏtraflıFikrət Məmmədov barədə məlumat GÖZƏL DAĞI Gözəl dağı, qollarını bircə aç, Öz balan tək qucağına atılım. Nə ki sağam, qoy asılım boynundan, Öləndə də torpağına qatılım. Arzum budur, uca, məğrur başından Dünya varkən, qara yellər əsməsin. Əl-ətəyin dolu olsun çiçəklə, Səngərində bircə mərrmi bitməsin. Gözəl dağım, ulu babam oylağı! Fikrətəm, adına şeir yazıram. Harda olsam,
ƏtraflıSöhbəddin Məmmədov barədə məlumat DÜNYADI A dostlar, bilin ki, düz tutulmayıb Mayası, yalandan yalan dünyadı. Kimiyə səfadı, kimiyə cəfa, İnsanı ucaldan, salan dünyadı. Dinləyin sazımı, dinləyin bir az, Dərdimi çəkəmməz nə Kür, nə Araz. Nə ola, gözündə qalmaya muraz, Əhdinə vəfasız olan dünyadı. Sevinci dayazdı, kədəri dərin, Söhbəddin, ağırdı qəza-qədərin. Talayıb könlümü, bilmirəm sirrin –
ƏtraflıƏli Faxralı barədə məlumat QOCALARMI Bu dağlara sidq-ürəklə Meyl salan qocalarmı? Əzgillidə cah-cəlalla, Binə quran qocalarmı? Qoşa bulaq, adın cardı, Yahalardan yadigardı. Görməyənlər intizardı, Gəlib görən qocalarmı? Sair könlüm, gəzmə xəstə, Dərmanını burdan istə. Qara dağdan Gəzdək üstə Gedib-gələn qocalarmı? Qızıl qaya sinəsində, Dincələsən kölgəsində. Faxralının binəsində, Ömür sürən qocalarmı? Əli, götür telli sazı, Çal-oxu
ƏtraflıDünyamalı Əsgərov barədə məlumat BİR GÜN Könül, havalanma bahar eşqinə, Gələr zimistan, qar olar bir gün. Əsər yellər, boran olar – sərt boran, Gördüyün o günlər dar olar bir gün. Qəvvas olub, dalma dərin dəryaya, Etibar eyləmə bulanıq çaya. Hərçənd sərindir kölgədə qaya, Dincəlmə dibində, mar olar bir gün. Dünyamalı öydünü söyləyər, Anlayanlar qulaq verib
ƏtraflıHüseynqulu Məmmədli barədə məlumat KAMANDAR Dizimdə taqət yox, gözümdə qara, Gözləməkdən yollarını, Kamandar. Günü-gündən dərdi-qəmim azalır, Dilləndirsən tellərini, Kamandar. “Urfanı”dan əhli-ürfan kam alar, “Yanıq Kərəm” ürəklərə od salar, Eşqə düşən, ərənlərdən cam alar, Dinləyəndə xallarını, Kamandar. “Mənsuru”nda Mənsur dara çəkilər, “Zarıncı”da gözyaşları tökülər. “Divanı”də xanimanlar sökülər, Görmək olmaz əllərini, Kamandar. Keçib gedir ömrümüzün karvanı, “Misri”,
Ətraflıİsmayıl Güllər ilə Rəhim Nəbi oğlunun deyişməsi (Səngərdə ot əhvalatı) Səngər dağı bitki örtüyü ilə zəngindi. Bu dağlıq massivin otuna ot çatmaz. İsmayıl Güllərlə Şair Nəbinin oğlu Rəhimin bir deyişməsinə də Səngərin ətəyindəki biçənəyin otu səbəb olub: Əhvalat: 1972-ci ildə Rəhim Şair Nəbi oğlu meşəbəyi işləyirdi. O ili Səngərdə əlamət ot gəlmişdi. İsmayıl Güllər də yarılığa
ƏtraflıŞair Şaban barədə məlumat Şair Şabanla Qara Qəribin “küsüşməsi” Ağlama Elə durma – qəm içində, Gül, ağlama, gül, ağlama. Sən ağlasan mən ağlaram, Gəl ağlama, gəl ağlama. Sənin umuddu sözünü, Ocağıma qat közünü. Görən itirər özünü, Göz yaşını sil, ağlama. Cismim yandı ahu–zardan, Üzülürəm intizardan. Gəl Şabanı qurtar dardan, Ürəyini al, ağlama!
ƏtraflıŞaban: İnciməyin yolu da var, Günahımdan keç, ay şair. Keçənləri vurma üzə, Kinnilikdən qaç, ay şair. Əlləz: İncimirəm, dostlar bilsin, Qalma intizar, ay şair. İnşallah, yaram sağalar, Gedər dərd-azar, ay şair. Şaban: Qəm əlindən bağrım bişər, Vurub yaralarım deşər. Dağlar başına qar düşər, Ər başına iş, ay şair. Əlləz: Olasan dövrani dəmdə, Saxlasın Tanrı məni
ƏtraflıŞair Ali barədə məlumat QARDAŞ Yazginən məktubu şahlar şahına, Odur hər işlərin çarası, qardaş. Dilimin əzbəri qibləgahıma, Qoymaz dostu darda ağası, qardaş. Söylə görüm, varıbsınız hayana, Məhəmməd hümməti qərq olmaz qana. Yetişdi, məktubun çatdı anama, Sevinsin hamının anası, qardaş. Kərəm sahibinin çoxdu qərarı, Gün çıxar, hər yerdə əridər qarı. Allah göstərməsin heç kəsə darı, Dağılar
ƏtraflıQara Qərib barədə məlumat Cənnət bulağı Nə gözəl xəlq edib yaradan səni, Sirrinin seyrinə dalanlar bilənlər. Çiçəklərin loğman, otların təbib, Dərdinə dərmanı bulanlar bilər. El köçüb üstünə, binə quranda, Döşlərin bənzəyir mağarlı kəndə. Sulanıb, köz üstə kabab bişəndə, Dadını mehmanın olanlar bilər. Tökülər üstünə min bir mey-məzə, Çiçəkli çəmənin çalar gülgəzə. Bülbül cəh-cəh vurar gül
ƏtraflıNəbi: Mən uğradım eşq oduna, bir belə candan ötəri, Müjganların sinəm üstə dolaşır qandan ötəri. Ey aqillər, əfsanədi, uymayın dünya malına, Yanarlar eşq oduna şövkəti-şandan ötəri. İbrahim: Ey könül, çox havalanma, ol gülü-xardan ötəri, Seyraqub yollara çıxar bəd nazardan ötəri. Düşmə xam xəyallara, bir gün düşərsən zillətə, Bəsləmə gəndini sən marı-şahmardan ötəri. Nəbi: Əvvəlindən mən
ƏtraflıSəkinə Məmmədalı qızı barədə məlumat ALIM, HEY! Heç bilmirəm, hardasan, İgidim hey, Alım, hey! Şər atıblar, dardasan, İgidim hey, Alım, hey! Adın gəzir dillərdə, Baxmır bizə illər də. Sərkərdanam ellərdə, İgidim hey, Alım, hey! Alməmmədli Səhnəyəm, Bərəkətsiz təhnəyəm, Sənsiz kiməm – heç nəyəm, İgidim hey, Alım, hey! *** Könlümdə yarımın şəkli qalıbdı, Gözümdə qapqara kəkli
ƏtraflıGüllər Pərisi barədə məlumat QARDAŞ Qarsa tərəf baxıb, baxıb, ağlaram, Vurulub köksümə yaralar, qardaş. Sinəm üstün çalın-çarpaz dağlaram, Dolanır könlümdə haralar, qardaş. Eşqin badəsini yaman içibsən, Dərd əlindən Türk elinə qaçıbsan. Qohumdan-qardaşdan niyə keçibsən, Divan işə baxıb aralar, qardaş. Qəlbim qövr eyləyir köhnə yaradan, Çox keçməz, çıxarsan qorxu-qaradan. Sıra dağlar çəkilsəydi aradan, Görünərdi gözümə oralar,
Ətraflı
