QISA MƏLUMAT
Məmməd İsrafil oğlu Məmmədov 1930-cu ildə Borçalı mahalının Bolus nümayəndəliyinin Faxralı kəndində anadan olmuşdur. 1947-ci ildə Faxralı orta məktəbini bitirmişdir. 1954-cü ildə ADU-nun (indiki BDU-nun) jurnalistika şöbəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və təyinatla “Sovet kəndi” qəzeti redaksiyasına göndərilmişdir. Uzun müddət həmin qəzetdə rəhbər vəzifədə işləmişdir. Fəal təbliğatçılıq fəaliyyətinə görə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin fəxri fərmanı ilə təltif edilmiş, Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülmüşdür. Elmi-tədqiqat işi ilə məşğul olmuş, 1972-ci ildə “Azərbaycan kolxozçusu” qəzeti Azərbaycan kəndinin yenidən qurulması uğrunda mübarizədə” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. 1978-ci ildən Texniki Universitetdə tarix kafedrasında müəllim işləmiş, BDU-nun mətbuat tarixi kafedrasında diplom rəhbəri kimi müntəzəm fəaliyyət göstərmişdir. Respublika mətbuatında elmi-publisistik yazılarla çıxış etmişdir. Çoxsaylı elmi-publisistik yazıların müəllifidir. Məmməd Məmmədovun elmi və pedaqoji fəaliyyəti 2 monoqrafiya və 20-ə yaxın elmi məqalədə əks olunmuşdur. 1994-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Mənbə : REDAKTORDAN
QÜDRƏTLİ QƏLƏM SAHİBİ
Azərbaycan müstəqilliyə qovuşandan sonra əldə etdiyimiz ən böyük uğurlardan biri də ölkəmizdə söz azadlığının bərqərar olması, müstəqil mətbuatın inkişafı oldu. Senzura ləğv edildi. Mətbuatın inkişafına dövlət qayğısı göstərildi. Azərbaycanın mətbuat aləminə yeni qəzet və jurnallarla yanaşı, gənc jurnalistlər də gəldi. Mətbuatda sözün əsl mənasında yeni ab-hava yarandı.
Ancaq, heç kəsə sirr deyildir ki, hər bir iş o vaxt səmərəli, faydalı və uzunömürlü olur ki, sağlam təmələ söykənsin. O, vaxt uğur qazanılır ki, ən əvvəl üstündə ağsaqqal xeyir-duası və üz tutub nümunə götürə biləcəyin örnək olsun. Elə bu gün Azərbaycanda azad sözün inkişafına yaradılan şərait və jurnalist peşəkarlığının səviyyəsinin MDB ölkələrinin bir çoxu ilə müqayisədə öndə olması da məhz bu faktorlarla sıx bağlıdır. Bəli, ölkəmizdə müstəqil mətbuatın yükünü çiyinlərində daşıyan müasir nəsil jurnalistlər də ilk növbədə mətbuatımızın ağsaqqallarına üz tutdu, onlardan çöx şey öyrəndi. Çox da uzaq olmayan tariximizə nəzər salanda görürük ki, Azərbaycanda sözün əsl mənasında bütün həyatını mətbuata həsr edən, iqtisadi münasibətlər və ideoloji baxımdan indikindən tamamilə fərqli bir qurumda da öz peşəsinə daim sədaqətli olan, sözün qüdrətinə sığınan, dövrün müəyyən çətinliklərinə mətanətlə sinə gərərək haqq sözü deməkdən heç zaman çəkinməyən qələm sahibləri olmuşdur. Elə jurnalistlətimiz olub ki, həyat və yaradıcılıqları nəinki bu gün, hələ çox-çox sonralar da çoxlarına örnək ola bilər. Belələrindən biri də yaradıcılığına və şəxsiyyətinə hər zaman böyük hörmət bəslədiyim Məmməd Məmmədovdur.
Məmməd İsrafil oğlu Məmmədov 1930-cu ildə Borçalının ağır ellərindən olan Faxralı kəndində anadan olub. Dövrünün sayılıb-seçilən kişilərindən olan, Faxralıda kolxoz quruculuğunda fəal iştirak edən, təkcə doğma kəndində deyil, bütövlükdə Borçalıda böyük nüfuz və hörmət sahibi olan İsrafil kişi elmə, təhsilə böyük qiymət vermiş, övladlarının ali təhsil almasına çalışmışdır. Məmməd 1947-ci ildə Faxralı orta məktəbini bitirdikdən sonra Bakıya gələrək Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU-nun) jurnalistika şöbəsinə daxil olmuşdur. 1954-cü ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilı bitirən M.Məmmədov təyinatla “Sovet kəndi” qəzetinə işə göndərilmişdir. Uzun müddət həmin qəzetdə müxtəlif vəzifələrdə çalışaraq yüksək peşəkarlığı və tələbkarlığı ilə seçilmişdir. Onun üçün əhəmiyyətsiz mövzu olmamış, heç nəyə başdansovdu yanaşmamışdır. İstər bir neçə cümləlik xəbər yazsın, istərsə iri həcmli oçerk – hamısına eyni peşəkarlıq və məsuliyyətlə yanaşmış, yüksək zövqlə yazmışdır. Onun yazıları adamı yormurdu. Çünki toxunduğu mövzular yeknəsəq olmurdu. Bəzən çoxlarının hər gün rastlaşdığı, narahat olduğu, lakin dilə gətirməyə belə cəsarət eləmədiyi elə problemləri qəzet səhifələrinə çıxarırdı ki, adam heyrətə gəlirdi. Sərt senzuranın hökm sürdüyü, mətbuatın bütünlüklə Kommunist Partiyasının nəzarətində olduğu bir vaxtda əsl həqiqəti qəzet səhifəsinə çıxarmaq doğrudan da böyük cəsarət tələb edirdi.
Məmməd müəllim daim axtarışda idi, sadəcə olaraq yazmaq xatririnə yazmırdı. Nə də rastlaşdığı bir problem, neqativ hal barədə qəzetdə məqalə yazmaqla işini bitmiş hesab etmirdi. Təkcə jurnalist yox, həm də bir vətəndaş yanğısıyla həmin problemin həlli prosesini izləyər, müsbət dəyişiklik olmayanda, o mövzuya yenidən qayıdardı.
Yaxşı yadımdadır ki, “İstisu” kurortu ilə bağlı “İstisu”da qaynar alver” adlı kəskin bir məqalə yazmışdı. Məqalədə bu kurort zonasında özbaşınalıqlara toxunulur, onu dünyanın ən yaxşı istirahət və müalicə mərkəzinə çevirməyin zəruriliyi əsaslandırılırdı. Yazı bütün respublıikada böyük əks-səda doğurmuşdu. Aradan bir müddət keçəndən sonra o, yenidən həmin mövzuya qayıdaraq “Bir daha “İstisu” adlı məqalə ilə çıxış etdi.
Onda əsl jurnalistə və ziyalıya xas ola biləcək bütün müsbət keyfiyyətlər öz əksini tapmışdı. Mətbuat işçiləri və respublika ictimaiyyəti arasında kəsərli sözü, iti qələmi ilə böyük hörmət və nüfuz qazanmışdı. Səmərəli jurnalistlik fəaliyyətinə görə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Fəxri fərmanı ilə təltif olunmuş, “Azərbaycanın Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülmüşdü.
M.Məmmədov həm də elmi-tədqiqat işi ilə məşğul olmuşdur. Professor Xəlil Əlimirzəyevin elmi rəhbərliyi ilə “Azərbaycan kolxozçusu” qəzeti Azərbaycan kəndinin yenidən qurulması uğrunda mübarizədə” mövzusunda dissertasiya işini 1972-ci ildə uğurla müdafiə edərək tarix elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. O, 1978-ci ildən Politexnik İnstitutunda (indiki Texniki Universtitetdə) tarix kafedrasında müəllim kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuş, BDU-nun mətbuat tarixi kafedrasında diplom rəhbəri kimi müntəzəm fəaliyyət göstərmişdir. Müəllimlik dövründə də prinsipiallığı ilə seçilmiş, həssaslığı və qayğıkeşliyi ilə dərs dediyi tələbələrin böyük rəğbətini qazanmışdır. Təsadüfi deyildir ki, onun bu keyfiyyətlərini yüksək dəyərləndirən tələbələr öz aralarında Məmməd müəllimi “Qızıl Məmməd” adlandırırdılar.
Özü də o, təkcə tələbələrinə qarşı yox, bütün dostlarına, eloğlularına qarşı da eyni münasibət bəsləyirdi, onu hamı sevirdi. Elə bu sevginin nəticəsi idi ki, namizədlik dissertasiyasının müdafiəsində iştirak etmək üçün yüzlərlə adam gəlmişdi.
Elmi-pedaqoji fəaliyyəti zamanı bir neçə monoqrafiya, 100-ə yaxın elmi məqalə yazan M.Məmmədov ömrünün sonunadək publisistik yazılarla mətbuatda çıxış etdi. Qarabağ müharibəsi, torpaqlarımızın işğalı və öz dədə-baba torpaqlarından didərgin düşmüş həmvətənlərimizin taleyi ona rahatlıq vermirdi. Bədnam qonşularımızın əsassız torpaq iddiası ilə üzləşən Azərbaycanın haqq səsini dünyaya car çəkmək üçün Moskvaya “Pravda” və “İzvestiya” qəzetlərinə yazdığı məqalələr qısqanclıqla qarşılanır, onun kəsərli sözünün qabağında duruş gətirə bilməyən erməni havadarları çıxış yolunu həmin məqalələri dərc etməməkdə görürdülər.
Bu gün kimi dindirsən Məmməd müəllim barədə ancaq xoş sözlər söyləyər. Borçalıda yaşayıb yaradan “Şöhrət” ordenli istetadlı qələm ustası, Gürcüstanın əməkdar jurnalisti Dünyamalı Kərəm də onu minnətdarlıqla xatırlayaraq deyir:
– Mən universitetdə Məmmədlə birlikdə oxumuşam. Hələ tələbəlik illərindən istedadı və prinsipiallığı ilə seçilirdi. Onun hər uğuru məni sevindirirdi. Məmməd sözün qədrini bilən, onu urvatdan salmayan, dediyi hər sözün məsuliyyətini dərk edən qələm sahibi idi. Buna görə uzun müddət Azərbaycan mətbuatında səmərəli fəaliyyət göstərərək şərəfli ada layiq görüldü. Mən hər dəfə Bakıya yolum düşəndə onun necə böyük nüfuz və hörmət sahibi olduğunun şahidi olurdum. Təəssüf, min təəssüf ki, belə gözəl insan, istetadlı jurnalıst və alim aramızdan tez getdi.
Bəli, qəlbi Vətən eşqi, yurd yanğısı ilə dolu, böyüyüb boya-başa çatdığı Borçalıya bağlı olan istetadlı qələm sahibi, səriştəli pedaqqoq-alim Məmməd Məmmədov ömrünün müdriklik çağında – kəsərli sözünə, dəyərli məsləhətlərinə, ağsaqqal öyüd-nəsihətlərinə daha çox ehtiyac duyulduğu bir vaxtda – 1994-cü ildə aramızdan getdi. Azərbaycan mətbuatı istetadlı jurnalistini, elmi ictimaiyyət dəyərli bir alimi, həmyerliləri qeyrətli bir eloğlunu, dostları sadiq bir sirdaşı, övladları dağ vüqarlı bir atanı, xanımı isə sədaqətli ömür-gün yoldaşını itirdi.
Məmməd müəllimlə bağlı mənim də şirin xatirələrim vardır. O çox qayğıkeş və diqqətcil insan idi. Hələ Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinə qəbul imtahanı verdiyim gündən daim mənimlə maraqlanar, dəyərli məsləhətlər verərdi. Ona o qədər isinişmişdim ki, ən çətin anlarımda yanına gələr, məsləhət istərdim.
Elə şirin söhbət edər, tövsiyələr verərdi ki, bir anlığa bütün çətinliklər yaddan çıxardı. Bu gün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü kimi 8 kitabımın işıq üzü görməsində, bir neçə mükafat almağımda ilk növbədə məhz Məmməd müəllimə borcluyam.
Deyirlər dərd batmanla gəlir. Məmməd müəllimin ölümündən hələ özünə gəlməyən ailə yeni – özü də dəhşətli bir faciə ilə üzləşdi. Məmməd müəllimin oğlu – Texniki Universitetin məzunu, bacarıqlı mühəndis, səmərəli təkliflərinə görə neçə-neçə müəlliflik şəhadətnaməsi alan Elşən Bakı metrosunda baş verən terror aksiyası zamanı həyat yoldaşı və uşağı ilə birlikdə həalk oldu.
… Bəzən həyat öz amansız qanunları ilə bizləri sınağa çəkir. İtirdiklərimiz nə qədər ağır olsa da, inam, sabaha ümid isə hər şeyə üstün gəlir.
Bu gün Məmməd müəllimin və oğlu Elşənin dünyalarını vaxtsız dəyişmələri bizi sarsıtsa da, təsəllimiz bir ondadır ki, onların hər ikisindən xoş xatirələr, xeyirxah əməllər yadigar qalmışdır. Bir də ki, özündən sonra layiqli övladları, davamçıları olan valideyn heç vaxt ölmür. Məmməd müəllimin ixtisasca iqtisadçı olan oğlu Fikrət, filoloq qızı Sevda da atalarının adına layiq vətən övladlarıdırlar.
Mənbə : Səməndər Məmmədov – “Ağır elsən, Borçalıda adın var…”, Bakı – “Nurlan” – 2009, I kitab.
